نويسنده : خدامراد سليميان

بدون ترديد از برترين آموزه‏هاي انبياء ايمان به غيب است; به گونه‏اي که خداوند در ابتداي صحيفه آسماني خود آن گاه که ويژگيهاي پرهيزگاران را برمي شمرد، ابتدا ايمان به غيب را بيان مي‏فرمايد:
«ذلک الکتاب لاريب فيه هدي للمتقين الذين يؤمنون بالغيب ...» ; (1)
«اين است کتابي که در آن هيچ ترديدي نيست [و] مايه هدايت تقواپيشگان است; آنان که به غيب ايمان مي‏آورند ...»
بخشي از اين اعتقاد به غيب، مربوط به اعتقاد به امدادهاي غيبي الهي است . اين امدادهاي الهي در طول تاريخ به بهترين نحو ممکن به کمک انسانها آمده و آنها را از زوال و نابودي، در حمايت گرفته است . از آيات قرآن به روشني استفاده مي‏شود که خداوند در مقابله حق و باطل، جانب جريان حق را نگه مي‏دارد و از آن دفاع مي‏کند، و اين دفاع خداوند، گاهي از طريق نيروهاي پنهان و امدادهاي غيبي صورت مي‏گيرد . و البته، در بزرگ‏ترين و وسيع‏ترين رويارويي حق با باطل و انقلابي که در راستاي اهداف انبياء در نظام هستي رخ خواهد داد، اين سنت الهي بيش از پيش جلوه خواهد کرد .
اگر چه اساس قيام حضرت مهدي عليه السلام بر امور طبيعي است، ولي به اقتضاي عظمت وگستردگي آن قيام جهاني، خداوند تبارک و تعالي نيز برخي از نيروهاي غيبي و فوق طبيعي را در اختيار آن حضرت قرار خواهد داد تا موجبات پيروزي ايشان هر چه بهتر فراهم آيد .
از آيات و روايات مي‏توان موارد ذيل را به عنوان برخي از امدادهاي غيبي يادآور شد:

1 . نصرت الهي

نصرت الهي يکي از نمونه‏هاي بارز جانب‏داري خداوند از اهل ايمان و جريان حق است . در اين باره در آيه 40 سوره حج مي‏خوانيم: «ولينصرن الله من ينصره ان الله لقوي عزيز» ; «و قطعا خدا به کسي که [دين] او را ياري کند ياري مي‏دهد; چرا که خدا سخت نيرومند شکست‏ناپذير است .»
در روايات فراواني از نصرت الهي به عنوان يکي از عوامل پيروزي حضرت مهدي عليه السلام در قيام جهاني آن حضرت ياد شده است .
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله در اين باره فرمود: «قائم اهل بيتي ... يؤيد بنصرالله (2) ; قائم اهل بيت من ... به نصرت الهي تاييد مي‏شود .»

2 . فرشتگان

از ديگر نيروهاي غيبي خداوند که به ياري مؤمنان آمده و مي‏آيند، فرشتگان هستند .
پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در روايتي پس از آنکه نصر الهي را از جمله امدادهاي غيبي مربوط به قيام حضرت مهدي عليه السلام ذکر فرمود، چنين ادامه مي‏دهد: «و ينصر بملائکة الله (3) ; با ملائکه الهي ياري مي‏شود .»
امام صادق عليه السلام نيز در بياني نوراني ذيل آيه شريفه «اتي امر الله فلاتستعجلوه‏» (4) چنين فرمودند: «هو امرنا، امر الله عز وجل ان لاتستعجلوا به حتي يؤيده الله بثلاثة اجناد: الملائکة والمؤمنين والرعب (5) ;
آن امر اشاره به امر ما مي‏باشد . امر خداوند اين است که در مورد آن شتاب نورزيد تا خداوند آن را به وسيله سه لشکر فرشتگان، مؤمنان و ترس، او را [در برابر موانع و دشمنان] ياري دهد .» از روايات به دست مي‏آيد که اين فرشتگان در سه گروه به ياري حضرت مي‏شتابند:

الف) فرشتگان مقرب

روايات فراواني درباره نزول فرشته وحي و ديگر ملائکه مقرب خداوند هنگام ظهور، در دست است که حکايت از عظمت و بزرگي قيام حضرت مهدي عليه السلام دارد .
- در همين رابطه در رواياتي چند از جبرئيل به عنوان اولين بيعت کننده با حضرت مهدي عليه السلام ياد شده است .
امام باقر عليه السلام در اين باره فرموده است: «فيکون اول من يبايعه جبرئيل (6) ; پس اولين کسي که با او بيعت مي‏کند، جبرئيل است .»
برخي ديگر از رواياتي که همراهي فرشتگان مقرب الهي با حضرت مهدي عليه السلام را در قيام بزرگ آن حضرت يادآور شده‏اند، از اين قرار است:
شيخ مفيد در امالي خود با ذکر سند به نقل از امام سجاد عليه السلام درباره قيام حضرت مهدي عليه السلام چنين آورده است: «کاني بصاحبکم قد علا فوق نجفکم بظهر کوفان في ثلاثماة و بضعة عشر رجلا جبرئيل عن يمينه و ميکائيل عن شماله و اسرافيل امامه (7) ; گويا [مي‏بينم] صاحب شما را که بر نجف شما، پشت کوفه همراه سيصد و چند نفر بالا رفته است و جبرئيل سمت راست او و ميکائيل سمت چپ و اسرافيل در مقابل اوست .»
و نيز از امام صادق عليه السلام نقل است که فرمود: «لا يخرج القائم حتي يکون تکملة الحلقة قلت و کم تکملة الحلقة؟ قال: عشرة آلاف، جبرئيل عن يمينه و ميکائيل عن يساره ... (8) ; قائم خروج نخواهد کرد مگر حلقه [سپاه] به کمال و تمام رسد . عرض کردم: حلقه به چه مقدار کامل مي‏شود؟ فرمود: ده هزار که جبرئيل از سوي راست آن و ميکائيل از طرف چپ آن قرار دارند .»
همچنين از روايات استفاده مي‏شود که پرچم قيام حضرت مهدي عليه السلام توسط فرشته وحي، جبرئيل آورده مي‏شود . از امام صادق عليه السلام سؤال شد که آيا پرچم قيام نزد حضرت است‏يا اينکه براي او آورده مي‏شود؟ آن حضرت فرمود: «بل ياتي بها جبرئيل (9) ; بلکه جبرئيل آن را مي‏آورد .»

ب) فرشتگان حاضر در جنگ بدر

آيات و رواياتي چند، از حضور فرشتگان الهي در جنگ بدر سخن به ميان آورده‏اند . در رواياتي نيز از ياري شدن حضرت مهدي عليه السلام توسط همان فرشتگان حکايت دارد .
امام باقر عليه السلام فرمود: «يا ثابت! کاني بقائم اهل بيتي قد اشرف علي نجفکم هذا - و اوما بيده الي ناحية الکوفة - فاذا هو اشرف علي نجفکم نشر راية رسول الله صلي الله عليه و آله فاذا هو نشرها انحطت عليه ملائکة بدر ... ; (10) اي ثابت! گويي که من هم اکنون قائم اهل بيت‏خود را مي‏نگرم که به اين نجف شما نزديک مي‏شود - و با دست‏خود به سمت کوفه اشاره فرمود - و همين که به نجف شما اشراف پيدا کرد، پرچم رسول خدا صلي الله عليه و آله را بر خواهد افراشت و چون آن را برافرازد، فرشتگان بدر بر او فرود آيند .»
امام صادق عليه السلام فرمود: «اذا قام القائم صلوات الله عليه، نزلت ملائکة بدر و هم خمسة آلاف; (11) هنگامي که قائم - که درود خداوند بر او باد - قيام کند، فرشتگان روز بدر (که در جنگ بدر به ياري پيامبر آمدند) فرود مي‏آيند و آنان پنج هزارند .»

ج) فرشتگان قيام امام حسين عليه السلام

فرشتگاني که در قيام عاشورا به زمين نازل شدند، به تقدير الهي آن گاه رسيدند که کارزار به پايان رسيده بود و از اين روي، خداوند آنها را مامور ساخت تا هنگام قيام منتقم خون امام حسين عليه السلام در زمين بمانند و چون آن منتقم ظهور کرد او را ياري کرده، انتقام خون شهيد کربلا را از ستمگران باز ستانند . شيخ صدوق در کتاب عيون اخبار الرضا عليه السلام اين حکايت را مفصل به نقل از امام رضا عليه السلام آورده که در بخشي از آن چنين مي‏خوانيم: «و لقد نزل الي الارض من الملائکة اربعة آلاف لنصره، فلم يؤذن لهم فهم عند قبره شعث غبر الي ان يقوم القائم عليه السلام فيکونون من انصاره و شعارهم يا لثارات الحسين; (12) همانا چهارهزار از فرشتگان جهت‏ياري او (امام حسين عليه السلام) بر زمين فرود آمدند . پس به آنها اجازه [ياري] داده نشد . پس آنها در مجاورت قبر او ژوليده و غبار آلود تا هنگام قيام قائم عليه السلام خواهند ماند [و چون قائم ظهور فرمايد] آنها از ياران او خواهند بود و شعار آنها «يا لثارات الحسين‏» است .»

3 . القاء ترس و رعب در دل دشمنان

خداي جهان آفرين در قيام جهاني حضرت مهدي عليه السلام‏ترس و دلهره را بر قلب کافران و مشرکان و ستمگران حق ستيز خواهد افکند و آنان قدرت تصميم‏گيري و مخالفت را به کلي از دست مي‏دهند .
و البته، اين القاء ترس قبلا در زمان پيامبران نيز وجود داشته است . قرآن شريف به اين واقعيت تصريح کرده، آن را از عوامل پيروزي پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله بر دولتها و ملتهاي معاصرش عنوان مي‏سازد .

برخي از اين آيات عبارت‏اند از:

الف) «سنلقي في قلوب الذين کفروا الرعب‏» (13) ; «ما به زودي در دلهاي کساني که کفر ورزيدند بيم و هراس خواهيم افکند»
ب) «و قذف في قلوبهم الرعب فريقا تقتلون و تاسرون فريقا» (14) ; «و در دلهاي آنها ترس [و وحشت] انداخت . گروهي را مي‏کشيد و گروهي را به اسارت مي‏گيريد .»
بر اين باور هيچ مانعي ندارد که يکي از امدادهاي الهي براي حضرت مهدي عليه السلام نيز رعب و ترس باشد که خداوند در دل دشمنان مي‏اندازد; همان گونه که روايات بسياري بدين واقعيت تصريح کرده‏اند .
امام باقر عليه السلام در اين باره فرمود: «القائم منا منصور بالرعب مؤيد بالنصر تطوي له الارض و تظهر له کنوزه و يبلغ سلطانه المشرق والمغرب و يظهر الله به دينه علي الدين کله و لو کره المشرکون; (15) قائم ما با ترس ياري مي‏شود و به نصرت تاييد مي‏گردد . زمين براي او در نورديده شود و گنجهاي خود را ظاهر مي‏سازد، و سلطنتش شرق و غرب [عالم] را فرا گيرد و خداي تعالي به واسطه او دينش را بر همه اديان چيره گرداند; گر چه مشرکان را ناخوش آيد .»

4 . نيروهاي طبيعت

بخشي از امدادهاي غيبي در عصر ظهور همان نيروها و امکانات طبيعي است که خداوند پيامبران خود را با آنها مجهز کرده است; به وسيله نيروهايي چون باد و ابر و ... .
همان گونه که اشاره شد اين عوامل در اختيار برخي از پيامبران قبل نيز بوده است .
خداوند درباره تسخير عوامل طبيعي توسط حضرت سليمان عليه السلام چنين فرموده است: «و لسليمان الريح عاصفة تجري بامره الي الارض التي بارکنا فيها و کنا بکل شي‏ء عالمين‏» (16) ; «و تندباد را مسخر سليمان ساختيم که به فرمان او به سوي سرزميني که آن را پر برکت کرده بوديم، حرکت مي‏کرد و ما از همه چيز آگاه بوديم .»
در روايات از جمله امدادهاي الهي به حضرت مهدي عليه السلام مسخر ساختن عوامل طبيعي در ذيل اراده حضرت بقية الله عليه السلام است .
رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله در بيان حوادث شب معراج به نقل از خداوند متعال چنين نقل فرموده است: «و لاسخرن له الرياح و لاذللن له الرقاب الصعاب و لارقينه في الاسباب و لانصرنه بجندي و لامدنه بملائکتي حتي يعلن دعوتي (17) ; بادها را به تسخير او در مي‏آورم و گردنکشان سخت را رام او مي‏سازم و او را بر نردبان ترقي بالا مي‏برم و با لشکريان خود ياري‏اش مي‏کنم و با فرشتگانم به او مدد مي‏رسانم تا آنکه دعوتم را آشکار کند .»

پي‏نوشت:

1) بقره/2 و3 .
2) کمال الدين و تمام النعمه، شيخ صدوق، ج‏1، ص‏257، ح‏2 .
3) همان .
4) نحل/1 .
5) الغيبة، نعماني، ص‏243، ح 43 .
6) بحار الانوار، علامه مجلسي، ج‏52، ص‏315، ح‏10 .
7) امالي، شيخ مفيد، ص‏45، ح‏5 .
8) الغيبة، ص‏307، ح‏2 .
9) همان، ص‏310، ح‏5 .
10) همان، ص‏308، ح‏3 .
11) الغيبه، النعماني، ص‏244، ح‏44 .
12) عيون اخبار الرضا عليه السلام، شيخ صدوق، ج‏1، ص‏399، ح‏58 .
13) آل عمران/151 .
14) احزاب/26 .
15) کمال الدين و تمام النعمه، ج‏1، ص‏330، باب 32، ح‏16 .
16) انبياء/81 .
17) کمال الدين و تمام النعمه، ج‏1، ص‏254، باب 23، ح‏4 .

/الف